Μαύρο ορθογώνιο
Μαλέβιτς Καζιμίρ (1878-1935)
1915 | 17 x 24 εκ
Λάδι σε καμβά
Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης | Συλλογή Κωστάκη
MMA.CC67
Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ
Είδος έργου: Έργο ζωγραφικής
Θέμα: Ρωσική Πρωτοπορία, Σουπρεματισμός, Ζωγραφική
Τεχνικές: Ελαιογραφία
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ
Το "Μαύρο Ορθογώνιο" αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του "σουπρεματισμού", της θεωρίας που ανέπτυξε ο Kazimir Malevich περί μη-αντικειμενικής ζωγραφικής. Ο Malevich υπήρξε ένας από τους πιο ριζοσπαστικούς και ρηξικέλευθους καλλιτέχνες της Ρωσικής πρωτοπορίας. Έχοντας ως αφετηρία της εικαστικής του διαδρομής μαζί με τον Kliun τον ιμπρεσιονισμό και τον συμβολισμό, περνά στη συνέχεια στον κυβοφουτουρισμό για να οδηγηθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1910 στην διατύπωση της θεωρίας του σουπρεματισμού, σύμφωνα με την οποία τα σουπρεματιστικά έργα ήταν απαλλαγμένα από κάθε είδους αντικείμενο και παρουσίαζαν συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων που είχαν ως στόχο να δηλώσουν τον πρωτεύοντα ρόλο της φόρμας έναντι του περιεχομένου και να δηλώσουν ότι η φόρμα είναι αυτή που προσδίδει το περιεχόμενο και όχι το αντίθετο. Η ορολογία "σουπρεματισμός" προήλθε από τη λατινική λέξη "supremus" και δηλώνει την υπεροχή του χρώματος πάνω σε όλα τα άλλα τεχνικά μέρη του πίνακα. Έμβλημα του "σουπρεματισμού" έγινε το "Μαύρο Τετράγωνο", το οποίο σηματοδοτούσε το τέλος της παλιάς τέχνης/εποχής και την αρχή της καινούριας. Κατά την ακτινογραφική ανάλυση του έργου από τη συντηρήτρια Μαρία Κόκκορη προέκυψε πως κάτω από το "Μαύρο ορθογώνιο" υπήρχαν ίχνη άλλου ζωγραφικού πίνακα. Πρόκειται για μέρος ζωγραφικού πίνακα, για τον οποίο η μελέτη με τον τίτλο "Πόλεμος" του 1914 αποτελεί προσχέδιο. Σύμφωνα με την συντηρήτρια το γεγονός πως δεν υπήρχε καθόλου σκόνη μεταξύ των δύο χρωστικών στρωμάτων, υποδηλώνει ότι ο Malevich φιλοτέχνησε το "Μαύρο ορθογώνιο" αμέσως μετά τον παλαιότερο πίνακα.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ
Ο Kazimir Severinovich Malevich γεννήθηκε το 1878 στο Κίεβο. Για σύντομο χρονικό διάστημα παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Σχεδίου του Κιέβου, ενώ το 1896 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Κουρσκ, όπου έζησε μέχρι το 1904. Το 1904 εγκαταστάθηκε στη Μόσχα και σπούδασε στο εργαστήριο του Fedor Rerberg (1906-1910), ενώ παράλληλα συμμετείχε στις εκθέσεις της «Ενώσης Καλλιτεχνών της Μόσχας», οι οποίες είναι και οι πρώτες καταγεγραμμένες συμμετοχές του. Τη δεκαετία του 1910 συμμετείχε σε μια σειρά εκθέσεων, ανάμεσά τους: «Βαλές-Καρό» (1910), Εκθέσεις της «Ένωσης Νεολαίας» (1911-1914), «Ουρά Γαϊδάρου» (1912) κ.ά. Το 1915 στην «Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση Ζωγραφικής: 0.10» στην Πετρούπολη παρουσίασε για πρώτη φορά τις σουπρεματιστικές του συνθέσεις, ανάμεσά τους και το «Μαύρο Τετράγωνο», ενώ την επόμενη χρονιά δημοσίευσε ένα από τα κυριότερα θεωρητικά του δοκίμια με τίτλο: «Από τον Κυβισμό και τον Φουτουρισμό στο Σουπρεματισμό: Ο Νέος Χρωματικός Ρεαλισμός» και ίδρυσε παράλληλα την ομάδα “Supremus” στη Μόσχα. Το 1918 δίδαξε στα Κρατικά Ελεύθερα Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ), ενώ από το 1919 έως το 1922 δίδαξε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιτέμπσκ και οργάνωσε την ομάδα Ουνόβις με σκοπό την προώθηση του Σουπρεματισμού σε θεωρία και πρακτική. Το 1922 εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη, εντάχθηκε στο παράρτημα του Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας (INKXOYK) που είχε δημιουργηθεί από τον Τάτλιν, και έγινε διευθυντής του Φορμαλιστικού-Τεχνικού Τμήματός του. Εξέθεσε τη ζωγραφική του, η οποία τις δεκαετίες 1920 και 1930 στρέφεται σε ρεαλιστική κατεύθυνση και χαρακτηρίζεται μετα-σουπρεματιστική, σε ατομικές εκθέσεις στην Βαρσοβία (1927), στη Μόσχα (1929) και στο Κίεβο (1930). Πέθανε το 1935 στο Λένινγκραντ.